Fundamenty — rodzaje i ich zastosowanie

Fundamenty to jeden z kluczowych elementów każdego budynku. Prawidłowo wykonane fundamenty zapewniają jego stabilność i trwałość konstrukcji. Aby jednak fundamenty spełniały swoje zadanie, ich rodzaj powinien być dopasowany do wielkości i ciężaru budynku, do technologii budowy oraz rodzaju gruntu. Jakie są popularne rodzaje fundamentów? Czym się różnią i jakie mają właściwości? Wszystkiego dowiesz się z naszego artykułu!

Co to są fundamenty?

Głównym zadaniem fundamentów jest równomierne przenoszenie ciężaru budynku do gruntu. Prawidłowo dopasowane i wykonane fundamenty minimalizują proces osiadania budynku, zapewniają stabilność oraz zapobiegają pękaniu ścian. Obecnie najbardziej popularnym wariantem jest połączenie ścian fundamentowych postawionych na ławach fundamentowych. Ściany fundamentowe mogą być wylewane z betonu lub murowane z bloczków betonowych, silikatowych lub pustaków zasypowych. Ławy natomiast najczęściej wykonuje się z betonu lub żelbetu.

Na co zwrócić uwagę wybierając fundamenty?

Dobór prawidłowego rodzaju fundamentów zależy od wielu czynników. Zaliczamy do nich nie tylko techniczne warunki budynku, takie jak wielkość, ciężar czy ilość kondygnacji, ale także cechy gruntu. W znacznej mierze to od nich zależy rodzaj zastosowanych fundamentów. Istotne znaczenie ma tutaj typ gleby, nośność gruntu oraz poziom wód gruntowych. Głębokość posadowienia zależy także od głębokości przemarzania gruntu. Dlatego też przed rozpoczęciem budowy domu zaleca się wykonać badanie geotechniczne, które pozwala określić rodzaj gruntu i jego najważniejsze właściwości.

Rodzaje fundamentów

O doborze odpowiednich fundamentów najczęściej decyduje projektant na podstawie posiadanych informacji. Aby być świadomym danego wyboru, warto również samemu poznać dostępne rodzaje fundamentów i ich specyficzne właściwości. W dalszej części tekstu znajdziesz najważniejsze informacje na temat powszechnie stosowanych rodzajów fundamentów.

Fundamenty bezpośrednie

Pierwszym i najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest posadowienie bezpośrednie, zwane także fundamentem płytkim. Cechą tego fundamentu jest przenoszenie obciążenia z budowli bezpośrednio na grunt. Fundamenty bezpośrednie stosowane są na działkach, których nośność gruntu mieści się w normach budowlanych.

Do najczęściej stosowanych fundamentów pośrednich zaliczyć możemy:

• Ławy fundamentowe — to obecnie najbardziej popularne rozwiązanie w budownictwie jednorodzinnym. Ławy fundamentowe wyróżniają się względnie niedużymi kosztami oraz łatwiejszym wykonaniem (w porównaniu z płytą). Do wylania ław najczęściej wykorzystuje się beton lub żelbet, które wymagają odpowiedniego uzbrojenia. Ławy betonowe zbroi się łącząc strzemionami cztery stalowe pręty. Z kolei ławy żelbetowe wzmacnia się jeszcze zbrojeniem poprzecznym. Niezależnie do rodzaju materiału, warto wiedzieć, że głębokość ławy fundamentowej musi być większa niż głębokość przemarzania gruntu. W przeciwnym razie zamarzająca woda może zaburzać stabilność fundamentów. Górną warstwę ławy trzeba koniecznie pokryć izolacją przeciwwilgociową. Na tak przygotowanej ławie fundamentowej buduje się ściany fundamentowe — z bloczków, pustaków lub zbrojonego betonu. Grubość ścian fundamentowych jest uzależniona od ścian nadziemnych. Po wybudowaniu ścian, zarówno w budynkach podpiwniczonych jak i tych bez piwnicy, należy odpowiednio zabezpieczyć je przed działaniem wilgoci, np. za pomocą papy lub folii.
• Płyty fundamentowe — to monolityczne, żelbetowe powierzchnie, stanowiące swego rodzaju podłogę na gruncie. Pod płytą fundamentową umieszcza się warstwę termoizolacji oraz chudego betonu. Niezbędne jest także odpowiednie zazbrojenie, które przekłada się wysoką stabilność płyty fundamentowej. Dzięki większej powierzchni płyty ciężar budynku rozkłada się bardziej równomiernie, dlatego też płyty fundamentowe zalecane są do budowania domów na terenach o obniżonej lub zróżnicowanej nośności oraz tam, gdzie poziom wód gruntowych jest wysoki. Główną jej zaletą jest krótki czas realizacji. Ponadto w takiej płycie można umieścić od razu rury grzewcze lub kanały powietrzne. Wykonanie płyty wymaga najczęściej wynajęcia ekipy i zamówienia odpowiedniego rodzaju betonu z betoniarni, przez co jest ona nieznacznie droższa od fundamentów wykonanych metodą tradycyjną.
• Skrzynie fundamentowe — to elementy o bardzo wysokiej sztywności, zbudowane z poprzecznych i podłużnych ścian żelbetowych. Zalecane są głównie podczas budowy domów na terenach szkód górniczych lub jako podstawa budynków o dużej wysokości.
• Stopy fundamentowe — są to elementy przenoszące obciążenie punktowe, dlatego często umieszcza się je pod filarami, schodami i kominami. W przekroju pionowym stopy mogą mieć różne kształty — prostokątne, trapezowe lub schodkowe. W podstawie takiej stopy umieszczane jest zbrojenie w postaci siatki ze stalowych prętów. W stopie fundamentowej umieszczane są także dodatkowe pręty, które później łączy się ze zbrojeniem podpieranych przez nie elementów konstrukcji.
• Ruszty fundamentowe — stosowane są głównie w celu zwiększenia sztywności konstrukcji na gruntach o słabej nośności. Najczęściej mają one postać ław fundamentowych wzmocnionych dodatkowo żebrami.
• Bloki fundamentowe — cechują się wysoką trwałością i odpornością na ściskanie. Oprócz budowy fundamentów stosowane są także do budowy ścian działowych, murków czy podmurówek pod ogrodzenie.

Fundamenty pośrednie

Drugim rodzajem fundamentów jest posadowienie pośrednie, czyli tzw. fundamenty głębokie, które przenoszą ciężar budynku do głębszych warstw gruntu. To rozwiązanie stosuje się najczęściej na terenach o słabej nośności. Fundamenty pośrednie zaleca się także w przypadku budowania domu na skarpach lub gruntach dotkniętych przez powódź.

Wśród fundamentów pośrednich wyróżniamy:

• Fundamenty zawieszone — najczęściej mają one postać betonowych pali umieszczonych w gruncie, które nie opierają się o żadne twarde podłoże. W tym przypadku wszelkie obciążenia pochodzące z budynku są przenoszone w postaci tarcia bocznych ścian pali.
• Fundamenty podparte — to z reguły pale wwiercone głęboko w podłoże, aż do twardej i stabilnej warstwy skalnej, która stanowi oparcie dla konstrukcji. Przykładami takich fundamentów są studnie fundamentowe lub ściany szczelinowe.
• Fundamenty normalne — łączą w sobie cechy dwóch powyższych metod, przez co obciążenia w tym posadowieniu przenoszone są zarówno pionowo jak i przez ściany boczne.

Warto pamiętać, że wspomniane pale czy słupy to tylko część konstrukcji. Elementy te muszą później zostać połączone, co wiąże się z koniecznością wykonania płyt lub ław fundamentowych. Rozwiązanie to wiąże się zatem z dużymi kosztami, dlatego jest rzadko stosowane w budownictwie jednorodzinnym.

Wybór fundamentu — podsumowanie

Fundament to kluczowy element, od którego rozpoczyna się budowę domu. Oprócz stosowania popularnych ław fundamentowych coraz więcej inwestorów decyduje się także na płytę fundamentową. Odpowiednie dopasowanie i wykonanie fundamentu gwarantuje stabilność budowli, co minimalizuje ewentualne pękanie ścian w trakcie osiadania budynku. Wybór fundamentów powinien zawsze uwzględniać parametry obiektu oraz warunki gruntowe zawarte w opinii geotechnicznej. Inny rodzaj fundamentów sprawdzi się na gruntach niejednorodnych, a inny na gruntach o odpowiedniej nośności. Należy więc w tej kwestii zasięgnąć opinii sprawdzonego fachowca, który dobierze odpowiedni fundament.